Interactieve SMS- en Twitterdienst organiseren in de kerk
Steeds vaker lees ik het op internet: een kerk die een interactieve Twitter- en SMS-dienst organiseert in een jeugddienst. Vorige week zondag was er zo’n Twitterdienst in Emmen. In zo’n dienst kunnen kerkgangers op gestelde momenten vragen stellen of antwoord geven op een peiling (poll). De berichten worden vervolgens via een beamer in de kerk vertoond. In dit artikel geef ik een overzicht van praktische links, informatie over sociale media, de invulling van zulke kerkdiensten, voorbeelden, benodigde apparatuur en gratis software die nodig is voor zo’n dienst. Deze informatie heb ik verkregen van verschillende andere kerken die al eens zo’n dienst hebben georganiseerd, waarvoor mijn dank. Aanvullingen, vragen en verbeteringen zijn van harte welkom via de reacties onderaan deze blog!
De kerk en sociale media
Het is voor sommigen wellicht een ongebruikelijk gezicht – kerkgangers die tijdens de dienst met een mobiel in de hand bezig zijn. Toch is het naar mijn mening niet heel raar. Immers, juist door het met elkaar over onderwerpen te hebben, leer je door zelf je mening te formuleren en die van anderen te lezen. Overigens is een Twitterdienst er in principe niet voor mensen die thuis willen blijven, hoewel ook zij in natuurlijk wel kunnen deelnemen.
Ook zijn kerken steeds vaker op Facebook en Twitter aanwezig – daar waar de mensen zijn. Predikanten twitteren over verschillende zaken, zoals deze predikant uit Ommen beschrijft:
• “Herinneringen aan bepaalde kerkelijke activiteiten met de meest actuele info
• Een kort actueel verslag van een kerkelijke activiteit, soms met een foto erbij
• Als ik tijdens de preekvoorbereiding tegen dingen aan loop waarvan ik graag zou weten hoe anderen daar over denken, dan stel ik hierover een vraag per Twitter
• Als de preek klaar is, licht ik een tipje van de sluier op van wat u zondag kunt verwachten
• In de nabije toekomst zal ik ongetwijfeld nog andere toepassingen zoeken”
Op Creatov.nl een interessant artikel met Sociale Media suggesties voor de dominee.
Andere liturgie: enkele mogelijkheden voor interactie
Het is belangrijk vooraf goed na te denken over de vorm en het thema van de dienst. In de dienst in Emmen was er tijdens de preek drie keer de mogelijkheid om te reageren en daar werd door de dominee direct op gereageerd. In De Lichtkring in Alphen aan de Rijn is interactie op meer momenten mogelijk. Zo kan men tweeten bij/over liederen of voorbeden aandragen. Dit laatste doen ze, voor zover ik op Twitter lees, ook weleens in ‘gewone’ diensten. In Enter kon men tijdens de socialemediadienst stemmen op liedjes, die vervolgens via YouTube werden gestart ter begeleiding van de samenzang.
In dit filmpje van de Twitterdienst in de Zuiderkerk in Spakenburg wordt uitgelegd dat de dienst anders is dan andere jongerendiensten. De spreker beantwoordt vragen die binnenkomen. Uiteraard kunnen niet alle vragen direct beantwoord worden, maar je kan ervoor kiezen daar later op terug te komen (via Twitter). Aanwezigen mochten hier ook zelf kiezen waar de collecte naartoe zou gaan. “Zo geef je ze het gevoel dat er naar ze geluisterd wordt.”
Er zijn ook blogs van mensen die hier geen voordelen in zien, of zelfs nadelen. (Ze zijn te lezen op Vreemdgeluid.nl en AanGeenBrug.org.) De conclusies van beide blogs zijn echter genuanceerder en stellen naar mijn mening dat een Twitterdienst prima kan, maar dat het niet een reguliere dienst moet zijn met Twitter sec als extra. Over extra functies, zoals twitteren tijdens een lied, moet daarom eerst goed worden nagedacht. Dit kan immers ook afleiden.
Het grote voordeel, zoals ik al noemde, is dat men een inzicht krijgt in het geloof van de deelnemers. Ook kan het publiek, door vragen te stellen, een kijkje nemen in het geloof van de spreker en mede-gemeenteleden.
Een organisator uit Deventer vertelde mij: “De predikant bereidt met de jeugd de dienst voor, bedenkt een goed verhaal en wat prikkelende stellingen. De predikant hoeft op zich niet met sociale media overweg te kunnen [mits er een team is dat zorgt voor de projectie en selectie van de tweets, zoals bij Social Worship of SMSmuur.eu], hij moet alleen snel kunnen schakelen en reageren. De berichten worden wel door één persoon ‘gefilterd’ voordat ze op het scherm komen en dus ook voor de predikant ze kan zien. Handig is wel dat je de onderdelen van de dienst, de te zingen liederen en te lezen schriftgedeelten ook post op Facebook en Twitter, net als een samenvatting van de preek en wat er verder gebeurt in de dienst [zodat volgers vanuit andere plaatsen in het land weten waar het over gaat]. De tweets en Facebookberichten kan je (als je alle informatie van de predikant hebt gekregen) vooraf al schrijven, zodat je ze alleen maar in Facebook of Twitter hoef te plakken.” Bekijk hier een nieuwsitem uit Deventer op YouTube (vanaf 3 minuut 50).
Benodigde software
In een interactieve dienst, wil je tweets van Twitter op een groot scherm tonen. Er zijn verschillende manieren om dit gratis te doen, zelfs voor integratie in PowerPoint. Nadeel is hierbij dat je geen berichten kan filteren, waar ik zo op terug kom. Echter, niet iedereen heeft Twitter en zal dit willen aanmaken of kunnen gebruiken tijdens de dienst (bijvoorbeeld vanwege het gebrek aan een smartphone). Daarom bieden veel kerken ook de mogelijkheid om te sms’en of zelfs het gebruik van Facebook. Om ook sms’jes op een groot scherm te vertonen, is echter wat andere software nodig die vaak enkele tientallen euro’s (per keer of per maand) kost, bezoekers laat betalen per sms en/of reclame vertoont. Of de software beperkt de gebruiker in een gratis versie tot maximaal 40 deelnemers of berichten, terwijl een Twitterdienst waarschijnlijk meer reacties oplevert. Zo kregen ze in Emmen in hun eerste Twitterdienst plusminus 70 reacties via Twitter en ongeveer 50 per sms. Daarnaast hadden zij software voor ‘smart responses’, waar zo’n 150 reacties op binnenkwamen. In Deventer waren een tijdje geleden zo’n 370 tweets en 57 sms’jes, en 51 ingestuurde stemmen voor stellingen.
Werken met een #hashtag en berichten filteren
Twitter is openbaar, dus iedereen kan meedoen. Dat is vaak handig, maar kan er ook toe leiden dat grappenmakers (zie ‘instant update’ op deze pagina van GeenStijl.nl) de dienst gaan verpesten met reclame of andere irrelevante onzin. Een filter tussen de inkomende berichten en de berichten op het scherm is daarom van uiterst belang. Software zoals Social-Worship en SMSmuur.eu bieden deze mogelijkheid, en wie geen sms-mogelijkheid wil bieden, kan terecht bij Twitterfountain (helaas al een tijdje offline).
Ook zal niet iedere deelnemer willen dat zijn of haar (niet christelijke) volgers op Twitter alle (religieuze) berichten kunnen zien. De genoemde kerk in Emmen heeft hierom bewust gekozen om tweets te laten beginnen met @GKVnu – een speciaal voor deze Twitterdienst aangemaakt Twitterprofiel, zodat niet alle volgers de berichten direct zien (tenzij zij zelf ook @GKVnu volgen of het profiel van degene op de website van Twitter bekijken). In sommige diensten worden ook privéberichten van Twitter ondersteund. Twitterfall ondersteunt het vertonen van privéberichten en @mentions, maar heeft momenteel (nog) geen mogelijkheid voor filteren.
Meestal gebruikt men hashtags – woorden of lettercombinaties voorafgegaan door een hekje (#). Deze geven als het ware het onderwerp aan. Kies een hashtag dat nog niet door anderen wordt gebruikt, bijvoorbeeld #twdienstemmen of liever korter. Dit is te testen door er op Twitter naar te zoeken.
PR vooraf
“Als je een paar weken van tevoren begint met het bekendmaken van de dienst via Twitter en Facebook, kun al heel wat bekendheid krijgen. Maak bij Twitter bijvoorbeeld gebruik van lokale hashtags, zoals #Emmen, zodat de lokale media dit op kunnen pakken. In Emmen kreeg de organisatie hierdoor al voor de Twitterdienst aandacht op de lokale radio en andere media en tijdens de dienst is RTVDrenthe zelfs komen filmen.”
Twitterinstructies voor deelnemers
Het is verstandig een aantal dingen vooraf te vermelden:
- Tweets vanaf afgeschermde accounts zijn niet zichtbaar voor anderen, dus ook niet tijdens de dienst. Verwijder ‘het slotje’ bij Settings – Account – Protect my tweets door het vinkje uit te zetten.
- Gebruik zoveel mogelijk het data-abonnement van je telefoon, als je deze hebt, zodat minder mensen WiFi hoeven gebruiken (zie onder).
- Maak een Twitteraccount aan op https://twitter.com/signup. De Ambrosiuskerk heeft hiervoor een handleiding/stappenplan gemaakt.
- Wat is Twitter? Twitter is een netwerk waarin je tweets verstuurt en deelt met volgers.
- Wat is een tweet? Een bericht van maximaal 140 tekens.
- Privacy? (zie bovengenoemde handleiding)
- “Wanneer je nu geen Twitter of SMS wilt/kunt gebruiken tijdens de dienst blijft het natuurlijk nog steeds erg leuk en interactief om er bij te zijn. We hebben namelijk nog meer manieren om je te betrekken bij de discussies in de dienst.”
- Bij De Bron in Alphen aan de Rijn kan men ook briefjes inleveren met hun boodschap, of anderen voor hen laten twitteren tijdens overlegmomenten.
Personeel
Zorg voor voldoende ‘socialemediapersoneel’ tijdens de dienst. Er zijn mensen nodig om berichten te plaatsen, tweets te filteren of in te grijpen als apparatuur wegvalt. In zo’n geval zou je bijvoorbeeld handmatig een selectie van de tweets, sms’jes en Facebookberichten moeten kopiëren en plakken in de beamersoftware. Tevens moet iemand de ‘reguliere liturgie’ blijven presenteren en schakelen met de beamer.
Het kan handig zijn een programma als Tweetdeck te gebruiken om te zien wat er binnenkomt en berichten in te plannen. Maak verschillende kolommen, zoals: tweets aan jou gericht, een zoekopdracht naar de gebruikte hashtag om snel te kunnen reageren, algemene zoekwoorden voor mensen die vergeten de hashtag te gebruiken, ingeplande tweets, enzovoort.. Voor meer controle en overzicht voor mensen die (thuis) meedoen, zijn er Twitterchat-applicaties zoals Nestivity.
Benodigde apparatuur: beperkte WiFi-netwerken
Waarschijnlijk heeft elke kerk die een Twitterdienst heeft georganiseerd er wel mee te maken gehad: het WiFi-netwerk werd overbelast. In Emmen, waar maximaal zo’n 550 mensen in de kerk kunnen, waren twee accesspoints (of routers) aanwezig voor zo’n 150-200 WiFi-apparaten (smartphones, tablets, iPods). “Dit was veel te weinig, mede omdat de jeugd de verbinding uit gaat testen door bv. filmpjes op YouTube te openen. Sommige jongeren stelden hun telefoon in als hotspot, maar dat stoorde soms enorm op de andere WiFi-verbindingen… Waarschijnlijk is er per 30-40 mensen een accesspoint nodig en uiteraard moet de internetverbinding van de kerk natuurlijk voldoende zijn. Iets als 10Mbit/s is veel te weinig…” In Enter had men voor zo’n 400 aanwezigen “ruim genoeg” aan 3 accesspoints en een glasvezelverbinding van 25 mbit/s. In Vriezenveen ging het goed met 2 accesspoints en een verbinding van 60 mbit/s. Sluit de accesspoints het liefst bedraad aan op het aanwezige internetmodem of de router. Zorg dat ook de computers voor beameren en filteren bedraad zijn aangesloten.
Verder lezen
In ‘Handboek kerk en social media‘ komt het onderwerp Twitterdiensten volgens de auteur aan de orde. Dit is wellicht een wat meer inhoudelijke en wetenschappelijk onderbouwde beschrijving. Wellicht dat in het op 12 april 2013 te verschijnen boek ‘De sociale netwerk kerk‘ ook nog wat vermeld gaat worden over dit fenomeen. Naast deze boeken is er meer literatuur voor predikanten en kerken die ‘met de tijd mee willen’.
Een soortgelijk artikel, hoewel op sommige punten wat meer over de achtergrond, het waarom en wat, kwam ik na het typen tegen en is zeker de moeite van het lezen waard.
Aanvullingen, vragen, verbeteringen en bedankjes zijn van harte welkom via de reacties hieronder!